Τοπικά Προϊόντα

Η Νάξος είναι από τα πιο εύπορα νησιά του Αιγαίου με ευρεία παραγωγή αγροτικών προϊόντων και σε αντίθεση με τις άλλες Κυκλάδες, έχει το προνόμιο να διαθέτει καλλιεργήσιμη γη. Η πλεονάζουσα παραγωγή της επιτρέπει εκτός από την διάθεση των προϊόντων στην τοπική αγορά να καλύπτει μέρος των αναγκών της ηπειρωτικής Ελλάδας.

Η νότια Νάξος, το Λιβάδι με τις εύφορες κοιλάδες της ενδοχώρας και τα γύρω χωριά, παράγουν μεγάλες ποσότητες σε πατάτες, το φημισμένο ναξιώτικο γεωργικό προϊόν, μια ειδική μικρόκαρπη ποικιλία, σφιχτή και πεντανόστιμη, από τα πιο αντιπροσωπευτικά προϊόντα της κυκλαδίτικης γης.
Ξακουστά όμως είναι και τα λαχανικά του νησιού, αλλά ιδιαίτερα στην καταπράσινη κοιλάδα των Εγγαρών που προσθέτει στην ετήσια συγκομιδή του νησιού μεγάλες ποσότητες οπωροκηπευτικών από τα απέραντα περιβόλια της.

Η ρακή, ένα παραδοσιακό ποτό, παράγεται ανάμεσα στο τέλος του Οκτώβρη και το Νοέμβρη στα χωριά. Για την παραγωγή της χρησιμοποιούνται τα υπόλοιπα των σταφυλιών της οινοποίησης (στέμφυλα). Η διαδικασία γίνεται από τους κατόχους του αναγκαίου εξοπλισμού και της αντίστοιχης νόμιμης άδειας. Η απόσταξη (ρακιντζό)  καταλήγει σ’ ένα είδος κοινωνικού γεγονότος, ανοιχτού για τον καθένα. Φτάνει να ρωτήσετε στο χωριό για  ρακιντζό και η συμμετοχή σας είναι δεδομένη. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει το ρακιτζό είναι να έχουν «θυμώσει» (ωριμάσει) οι στροφιλιές (τα σταφύλια αφού έχει αφαιρεθεί ο χυμός στα πατητήρια) που ήταν φυλαγμένες για αρκετό καιρό σε πιθάρια ή, τα νεότερα χρόνια που βασιλεύει το πλαστικό, σε πλαστικές σακούλες ή πλαστικά δοχεία. Η πιο καλή εποχή είναι γύρω στον Οκτώβριο ή Νοέμβριο.

Και φυσικά δεν είναι μόνο τα γεωργικά προϊόντα που έχουν κάνει γνωστή τη Νάξο στους καλοφαγάδες αλλά και τα κτηνοτροφικά προϊόντα της που είναι εξίσου αρίστης ποιότητας. Στα βουνά της ορεινής και ημιορεινής Νάξου εκτρέφονται εκατοντάδες κατσίκια και αρνιά, ενώ στο Λιβάδι εκτρέφονται κυρίως αγελάδες. Από το γάλα τους φτιάχνονται τα περίφημα ναξιώτικα τυριά: γραβιέρα, κεφαλοτύρι, μυζήθρα, ξυνομυζήθρα, αλλα και το ξυνότυρο και το ανθότυρο.

Η «γραβιέρα» Νάξου έχει κερδίσει από το 1996 τη διάκριση της ονομασίας προέλευσης.  Το «αρσενικό» είναι σκληρό, κίτρινο τυρί, επιτραπέζιο ή για τρίψιμο, που γίνεται από μείγμα φρέσκου πρόβειου και κατσικίσιου γάλακτος. Η «ξυνομυζήθρα» στη Νάξο γίνεται από αγελαδινό γάλα και είναι ένα εξαιρετικό τυρί, πλούσιο και κρεμώδες σαν σαντιγί, με μια ξυνίλα που θυμίζει γιαούρτι. Φυσικά όταν ξεραθεί γίνεται «ξυνότυρο», ενώ στη Νάξο θα βρείτε επίσης «ανθότυρο» και «μυζήθρα».

Στα τοπικά γαλακτοκομικά προϊόντα περιλαμβάνονται το φρέσκο παστεριωμένο γάλα, το βούτυρο και το γιαούρτι.