Ύρια

Μόλις 3 χλμ από τη Χώρα της Νάξου στην περιοχή Λειβάδια θα συναντήσετε έναν από τους πιο ιερούς τόπους του Αιγαίου. Πρόκειται για το αρχαίο ιερό του Ναού του Διονύσου, ενός τόπου με αδιάλειπτη λειτουργία από τον 14ο π.Χ ως και σήμερα. Ενός δείγματος απαράμιλλης ομορφιάς ιωνικού ρυθμού της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής.Ο χώρος βρέθηκε το 1982 και ακολούθησε δεκαετής αρχαιολογική έρευνα και παραδόθηκε στο κοινό την περίοδο 1992-96 έπειτα από πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Αθηνών σε συνεργασία με τα Υπουργεία Πολιτισμού και Αιγαίου και τη βοήθεια του Πανεπιστημίου του Μονάχου. Η σημασία του χώρου πιστοποιείται από τα σπουδαία αρχιτεκτονικά ευρήματα αλλά και από την πληθώρα των αναθηματικών προσφορών καθόλη τη διάρκεια της ιστορίας του. Οι 4 ναοί του, αφιερωμένοι στο Διόνυσο, έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης της παγκόσμιας αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής. Στα ρωμαϊκά χρόνια τα αγάλματα του Ιούλιου Καίσαρα και του Μάρκου Αντώνιου τοποθετήθηκαν στο χώρο των Υρίων.Σήμερα στον ιερό ναό σώζονται κάποια τμήματα από τα θεμέλια καθώς και ελάχιστα δείγματα των τοίχων του ιερού. Κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο ανακαλύφθηκαν και οι βάσεις τριών ακόμα ναών. Υπάρχει ένας μικρός εκθεσιακός χώρος και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας μπορείτε να θαυμάσετε το άγαλμα του Διονύσου που βρέθηκε στο χώρο. Στο δυτικό τμήμα του Ναού βρίσκεται ένα μοναδικό κτιστό πηγάδι βάθους 5μ. με μαρμάρινη στρώση από τα λιγοστά σωσμένα σε όλη τη χώρα.

Ιστορία του ναού

Πρόκειται για τα ευρήματα από το αρχαίο Ιερό του Διονύσου. Τα μέρη του Ιερού που σώζονται μέχρι σήμερα βρέθηκαν ανάμεσα στο χωριό Γλινάδο και τη θάλασσα. Ο Ναός διατηρήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, από το τέλος της γεωμετρικής εποχής ως την προχωρημένη ρωμαϊκή εποχή. Ο ναός των Υρίων μαζί με το Ιερό του Γύρουλα θεωρείται αρχιτεκτονικά ο πρόδρομος του Παρθενώνα.

Το Ιερό λειτουργούσε διαρκώς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους και σήμερα μετά τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου ο χώρος είναι ανοικτός στο κοινό. Οι λίθοι θεμελίωσης και πολύ λίγα λείψανα των τοίχων είναι το μέρος του ναού που σώζεται μέχρι σήμερα και αποτελούν τμήμα ναού του 6ου αι. Κάτω από τον αρχαιολογικό χώρο βρέθηκαν οι βάσεις τριών ακόμα ναών, οι οποίοι ήταν όλοι αφιερωμένοι στον Διόνυσο.

Η λατρεία ξεκίνησε σε αυτό το σημείο κατά τον 14ο αι. π.Χ., κατά τα Μυκηναϊκά χρόνια, και έχει βρεθεί μια λεκάνη από μάρμαρο που ήταν κάτι σαν βωμός. Με επίκεντρο αυτό το σημείο χτίστηκαν και οι τέσσερις ναοί. Ο πρώτος χρονολογείται κατά τις αρχές του 8ου αι. π.Χ. και ήταν Γεωμετρικός αλλά καταστράφηκε από ένα γειτονικό ποτάμι που λεγόταν Βιβλίνης (αυτό που κατεβαίνει από το γεφύρι του Γαλανάδου). Ο ποταμός αυτός πλημμύρισε και τους επόμενους ναούς που χτίστηκαν εδώ. Ο σημαντικότερος μέχρι σήμερα ναός των Υρίων καταστράφηκε πάλι από πλημμύρα και η λατρεία του Διόνυσου γινότανε πλέον υπαίθρια μέχρι το 575-550 π.Χ. που κτίστηκε ο τελευταίος και αναστηλωμένος ναός. Αυτός καταστράφηκε τον 2ο αι. μ.Χ. από τους χριστιανούς και στη θέση του έχτισαν την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου. Όμως, τον 12ο αι. η εκκλησία καταστράφηκε πάλι από πλημμύρα και οι χριστιανοί της περιοχής πήραν τα μάρμαρα του ναού και έχτισαν την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου πάλι λίγο πιο μακριά από αυτό το σημείο.

Εδώ βρέθηκε και ένα άγαλμα του Διόνυσου, από τα σημαντικότερα ευρήματα του χώρου, το οποίο βρίσκεται στο μουσείο στη Χώρα. Χαρακτηριστικό του αγάλματος είναι ότι δεν έχει κεφάλι. Αυτό συμβαίνει γιατί, σύμφωνα με την ιστορία, κάθε κατακτητής που ερχόταν στη Νάξο ανάγκαζε τους κατοίκους να το λατρέψουν σαν το νέο Διόνυσο και έτσι συνέχεια το κεφάλι κοβόταν για να μπει το κεφάλι του νέου κατακτητή.

Το Ιερό περιλαμβάνει μαρμάρινες στήλες, πηγάδι του 6ου αι. π.Χ. (από τα μοναδικά σωζόμενα με μαρμάρινη στρώση) και ένα μικρό εκθεσιακό χώρο. Η πρώτη ανασκαφή έγινε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1981 και το Πολυτεχνείο του Μονάχου. Στις ανασκαφές βρέθηκε μια επιγραφή όπου αναφερόταν ότι στην αρχαιότητα γύρω από τον ναό υπήρχε συκιά, ελιά και αμπέλι.

Πηγή: Κατερίνη Ιακωβίνα